Vier Seizoenen Westerwolde
Bewust en vrij leven
GMO: de oplossing voor het stikstofprobleem? deel 1
Jawel, ook ik ga het hebben over stikstof. Om eerlijk te zijn ben ik er eigenlijk wel een beetje klaar mee. Maar de discussie rond dit onderwerp maakt dat ik me toch niet stil kan houden. Ik hoor namelijk steeds weer stemmen opgaan dat GMO de oplossing voor het stikstofprobleem is. Eigenlijk gaat dit stuk ook niet zo zeer over stikstof, maar wel over GMO. Naar mijn mening vormt GMO nergens een oplossing voor, alleen bedreigingen, nu tenminste nog wel. Waarom ik dat vind, zal ik zo uitleggen, maar eerst een korte uitleg wat GMO precies is.
GMO is de afkorting voor Genetically Modified Organism, oftewel Genetisch Gemodifeerd Organisme (GGO).
Dit is niet hetzelfde als de gewassen die het gemodificeerde zetmeel opleveren, wat je bijvoorbeeld in de ingrediëntenlijst van vla vindt. Gemodificeerd zetmeel komt van normale planten, maar wordt na de gebruikelijke bewerking die nodig is om het zetmeel uit de korrel te krijgen nog eens extra bewerkt met bijvoorbeeld een zuur. Hierdoor verandert de chemische structuur van het zetmeel, waardoor het bijvoorbeeld beter bestand is tegen bevriezing of langer houdbaar is. Het zetmeel blijft echter gewoon zetmeel afkomstig van een normale plant.
Bij GMO wordt het genetisch materiaal, het DNA van een plant of dier kunstmatig veranderd (gemodificeerd) met behulp van genetische technologie. Hierdoor krijgt de plant nieuwe eigenschappen, die het in de natuur nooit zou kunnen krijgen. In een laboratorium wordt genetisch materiaal van het ene dier of plant in het DNA van het andere dier of plant ‘geplakt’. Dit is een vrij jonge wetenschap. De gevolgen van GMO op de lange termijn zijn daarom ook nog niet bekend.
De beweegredenen van de genetisch technologen zijn doorgaans erg nobel. Zo zijn er bijvoorbeeld planten ontwikkeld die minder water nodig zijn voor hun groei. En rijst die bètacaroteen bevat, met het doel oogaandoeningen in de derde wereldlanden te bestrijden. Zo zouden er ook gewassen ontwikkeld kunnen worden die meer stikstof kunnen opnemen. Klinkt als een mooie technologie, of niet?
In theorie misschien wel, maar naast dat ik sowieso niet hou van geknutsel met DNA, is er een andere reden waarom ik niet van GMO hou. Dat is voornamelijk de instelling waarmee GMO ontwikkeld worden, de achterliggende gedachte zeg maar. Het idee dat de mens de natuur volledig naar zijn hand denkt te kunnen zetten.
Die ontwikkeling werd heel duidelijk bij de intrede van NPK kunstmest begin vorige eeuw. In het begin leek het een geweldige uitvinding. Boeren waren minder afhankelijk van de natuur, omdat ze zelf de plantengroei konden stimuleren. Al snel bleek echter dat er steeds meer kunstmest nodig was voor hetzelfde effect. De bodem raakte uit balans, de onkruiden werden steeds hardnekkiger en het bodemleven stierf af door de sterke zuren die er in de grond werden gevormd.
Gezonde, sterke planten kunnen alleen groeien in een gezonde bodem. Zwakke planten trekken plagen en ziektes aan en dat is te merken. Voortdurend komen er nieuwe ziektes en plagen bij. Daar zijn nieuwe bestrijdingsmiddelen voor nodig. Na verloop van tijd treedt er echter resistentie op tegen die bestrijdingsmiddelen, waardoor er steeds zwaardere middelen gebruikt moeten worden.
Het probleem is alleen dat niet alleen het onkruid, de plagen en ziektes last hebben van de bestrijdingsmiddelen, ook de gewassen zelf hebben er last van. Daarom zijn er GMO-planten ontwikkeld die resistent zijn tegen zware herbiciden (onkruidverdelgers). Het gewas ondervindt geen last van bespuiting met die pesticide, maar alles eromheen gaat wel dood, ook het laatste restje bodemleven.
En juist dat bodemleven is zo belangrijk in de stikstofhuishouding op aarde. Verscheidene stammen bodembacteriën binden namelijk stikstof (uit de lucht of uit aangebrachte mest) in de bodem. Dit stikstof komt gedurende het groeiseizoen langzamerhand vrij, samen met de andere voedingsstoffen in de bodem.
Een bodem zonder bodemleven kan dus geen stikstof vasthouden. Als op zo’n bodem kunstmest (wat bestaat uit stikstof, fosfor en kali) wordt gestrooid, zal een groot deel van de aangebrachte voedingsstoffen de bodem uitspoelen in het oppervlaktewater en grondwater, omdat er geen bodemleven is om deze voedingsstoffen vast te houden. Wat de plant niet meteen gebruikt, zal met de regen uitspoelen of omgezet worden in ammoniak en verdampen.
Dat verklaart ook waarom er steeds meer kunstmest nodig is. De bodem kan geen reserves meer opslaan en raakt verslaafd. Bodemleven is daarom, naar mijn mening, heel belangrijk in de aanpak van het stikstofprobleem. Met een gezond bodemleven heb je trouwens niet eens kunstmest nodig, wat nog meer stikstof scheelt!
GMO technologie houdt geen rekening met het bodemleven en is daarmee alleen maar meer van hetzelfde. Symptoombestrijding, geen oplossing van het probleem. Sterker nog, in plaats van dat je uit de put probeert te komen, graaf je de put nog dieper. De bodem wordt overspoeld met bestrijdingsmiddelen, totdat de grond helemaal dood is en er niets meer wil groeien. Het grondwater en oppervlaktewater (wat later weer ons drinkwater wordt) raken meer en meer vervuild door uitspoeling.
Je merkt wel, ik ben nog lang niet klaar met dit onderwerp, er zijn namelijk heel wat kanten aan deze kwestie. Maar omdat deze post nu al wel aardig lang begint te worden, gaan we een volgende keer verder.
Conclusie tot dusver: GMO een oplossing voor het stikstofprobleem? Nee zeker niet!
Vier Seizoenen Westerwolde 